Wydarzenia

W tekście otwierającym to wydanie jego redaktor prowadzący Piotr Mitzner, profesor, poeta, edytor napisał: "W bibliotekach i księgarniach jest dział „książki o tematyce wojennej", które cieszą się zawsze dużym zainteresowaniem czytelników. Literatura powstająca w czasie II wojny światowej, wciąż jeszcze nie dość przebadana, budzi emocje, a nawet gorące spory.
Teraz, kiedy wojna toczy się tak blisko naszych domów, temat wojenny nabrał szczególnej mocy. Przyciąga, a jednocześnie budzi zawstydzenie, bo u nas rzecz dzieje się na papierze, na scenie, na ekranie, podczas kiedy tam... Wielu z nas odczuwa z tego powodu jakiś niepokój, może nawet moralny. Autorzy i badacze tekstów „o wojnie" często też mają wyrzuty sumienia, kiedy siedzą przy swoich warsztatach, podczas kiedy tam... Ten numer „Tekstualiów" powstał między innymi z potrzeby rozmowy nie tyle o dawnych i najnowszych tekstach „o wojnie", ile o tekstach wojennych, dających świadectwo, ale też stawiających pytania o rolę osoby ludzkiej w sytuacji ekstremalnej, o cenę jej ocalenia. Bywa tak, że tym ocaleniem jest forma, odnalezienie jej, zapanowanie nad nią, które pomaga zapanować także nad sobą. Nie chodzi oczywiście o poszukiwanie piękna, ono dawno już straciło moc. Chodzi bardziej chyba o ocalenie ludzkiej pracy i zrozumienie siebie i innych. Poprzez szept, płacz, krzyk. Czasami powstaje wielka sztuka, czasami chropowata albo nieudolna. I ta nieudolność w pewnym sensie daje świadectwo, choć pozostawia niedosyt. W badaniach nad literaturą wojenną wciąż aktualne pozostają uwagi Michała Borwicza, pisarza, więźnia obozu i partyzanta w jednej osobie, który pisał, że ciśnienie przeżyć wojennych i emocji nie rodzi nowej formy, a wtrąca twórców w, dobrze znane z tradycji, a więc oswojone szablony i stereotypy. Oczywiście podejmowane są próby ich odrzucenia i odnalezienia nowego języka, ale jest to naprawdę praca Syzyfa. Pytanie zresztą, czy na jakąś nowość w tym zakresie przygotowani są czytelnicy, czy wybierają jednak to, co od dawna znane.
Podczas kiedy tam... Ta niepokojąca fraza nie powinna podważać sensu tworzenia i interpretowania, bo to właśnie te czynności pozwalają nam zbliżyć się do zrozumienia sensu naszego i nie-naszego życia".
W numerze obok arykułów Marka Radziwona, O Opowiadaniach sewastopolskich Lwa Tołstoja, Igi Frąckiewicz, Od samotności do wszechwładzy nad materią. Energetyzująca narracja sinowców, Mikołaja Nowaka-Rogozińskiego, Dziennik wojenny Józefa Czapskiego, Macieja Libicha, Jak powstawał Czarny potok? Raz jeszcze o ewolucji pisarstwa Leopolda Buczkowskiego, Marcina Czardybona, „Wojna wskoczyła mi do głowy. I w mojej głowie siedzi”. O kynizmie Louisa-Ferdinanda Céline’a, Bernadetty Darskiej, Przełamywanie milczenia. Kilka refleksji o tym, jak w reportażach opowiada się o wojnie i ludobójstwie, Hanny Gosk, Dyskursywizacja tożsamości. Tematy (wschodnio)ukraińskie w perspektywie postradzieckiej, Urszuli Pieczek, Jeden wiersz bliżej zwycięstwa, Jacka Zydorowicza, Sztuka afektywno-dwubiegunowa. Artyści ukraińscy o wojnie i jej skutkach, Doroty Jewdokimow, Rosyjska muzyka popularna wobec wojny. Studium przypadku: Raper Husky na wojnie opowiada bajki można znaleźć teksty Antoniego Wieniawskiego, Urywki wspomnień (1914-1915) w oprac. Piotra Mitznera, Piotra Chabiery, Wspomnienia 1920 w oprac. Arkadiusza Chabiery, Jerzego Ficowskiego, Noc w więzieniu, ***Wióry wspomnień..., Śmierć wiosny, Jehowa w oprac. Joanny Rolińskiej, Anny Pogonowskiej, Dzienniki [stan wojenny], w wyborze i oprac. Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany, Wojna o biedny język [Listy Irit Amiel do Piotra Miztnera] w orpac. Anity Jarzyny, Agnieszki Piśkiewicz-Bornstein i Marty Tomczok. W wydaniu prezentujemy też szkice Piotra Mitznera, Radykalne słowo podczas wojny - czy dać mu wybrzmieć? Dylematy antologisty(i nie tylko), Macieja Libicha, Ostatni wiersz Leopolda Buczkowskiego, Marka Zagańczyka, Słowa bez nadziei, poezję ormiańskiej autorki Tatev Khachatryan, Koszmar bez końca albo It’s My Life 2 i wiersze Danuty Künstler-Langner, Muzeum dobrych neonów, Ogłoszenie, Pani Vanitas i dal, Włos Europy, W korytarzach czasu?
W tym obszernym wydaniu znalazło się również miejsce dla tłumaczeń wiersza Igora Belova, На независимость Украины (римейк)/ Na niepodległość Ukrainy pióra Magdaleny Ukrainets, Edwarda Pollocka, Godzina rozstania pióra Mariana Polaka-Chlabicza. Osobne miejsce zajmują w numerze twórcy litewscy: Rimvydas Stankevičius (i jego wiersze Prolog, Od początku w przekladzie Jonasa Jankauskasa), Indrė Valantinaitė (wiersz Kościoły, w tłumaczeniu Dominiki Jagiełki, Gdybyś tylko mnie uprzedził w przekładzie Anny Krawczyk, Pokoje hotelowe w tłumaczeniu Emilii Jarnutowskiej) oraz Gytisa Norvilasa (twarz twarz twarz, Z zerowych egzystencji w tłumaczeniu Joanny Bożeńskiej). Numer otwierają teksty wspomnieniowe od redakcji, wydawcy i współpracowników "Tekstualiów" autorstwa Żanety Nalewajk oi Piotra Mitznera poświęcone Leszkowi Szarudze, a zamyka proza Beaty Smykiewicz-Różyckiej, Pamiętnik nauczycielki, Ołowek, Okulary, Lupa i pęseta, List do N., Rower, Plastry, Termometr, Telefon.
Numer dofinansowany został przez Dom Kultury Śródmieście w Warszawie, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Czasopisma, Uniwerstet Warszawski w ramach programu IDUB oraz MNiSW w ramach programu Rozwój Czasopism Naukowych 2022-2024.